Wieża dzisiaj

Budynek wieży ratuszowej został zaprojektowany jako 10-kondygnacyjna wieża, zwieńczona hełmem i iglicą. Obiekt zaprojektowano jako niepodpiwniczony, posadowiony w przyziemiu, z uwzględnieniem zachowanego gotyckiego łęku starej wieży.

Architekci z biura projektowego Walas sp. z o.o., projektując wieżę oparli się na inwentaryzacji architektoniczno-budowlanej z 1955 roku, której autorem był Edmund Małachowicz. Ta inwentaryzacja najwierniej oddawała wygląd wieży sprzed katastrofy. Projekt nowej wieży uwarunkowany był kilkoma istotnymi aspektami, które niejako determinowały konieczność częściowego odejścia od proporcji, czy rozmiarów z inwentaryzacji Małachowicza z lat 50. Pierwszym z takich elementów było zastosowanie nowoczesnych materiałów i technologii budowlanych. Konstrukcja wieży oparta na cienkich ścianach i stropach żelbetowych pozwoliła na znaczne zwiększenie powierzchni użytkowej wewnątrz wieży czy chociażby montaż windy dla turystów.

Projekt nowej wieży oparty został o regularny kwadrat o wymiarach 8,5x8,5 metra w podstawie trzonu wieży. Proporcje elewacji, lokalizacja jej podziałów, gzymsów, otworów okiennych, balustrad oraz kształt hełmu wieży odwzorowuje sylwetkę wieży zgodnie z inwentaryzacją Małachowicza z 1955 r. Elementy kamieniarki elewacji zaprojektowano, wzorując się na tym opracowaniu, dokumentacji fotograficznej, pozostałościach elementów kamieniarki zdeponowanych w lapidarium Muzeum Dawnego Kupiectwa w Świdnicy oraz na rozwiązaniach elementów dekoracji kamiennej, zrealizowanych w zbliżonej kształtem i okresem powstania wieży ratuszowej w Jaworze.

Wysokość wieży ratuszowej według zrealizowanego projektu wynosi dokładnie 57,63 m. Posadzka na stropie nad pierwszą kondygnacją, „przykrywającym” gotycki łęk kamienny, zachowany po starej wieży, znajduje się na wysokości 4,79 m. Wchodząc na kolejne kondygnacje znajdziemy się na następujących wysokościach:

II kondygnacja - 8,77 m;

III kondygnacja – 12,75 m;

IV kondygnacja – 16.73 m;

V kondygnacja – 20,71 m;

VI kondygnacja – 24,69 m; na wysokości 24,55 metra kończy się kwadratowy trzon wieży, a rozpoczyna się nieregularny oktogon o wysokości 13,16 m oraz czterech bokach szerokości 2,99 m, dwóch bokach szerokości 3,96 m i dwóch kolejnych szerokości 3,75 m.

VII kondygnacja – 28,67 m;

VIII kondygnacja – 32,65 m; poziom gotyckich okien i tarcz zegarowych, których oś środkowa znajduje się na wysokości 34 m. Miejsce cyferblatu i tła zegara oraz powierzchnia wnęk zostanie przeszklona w celu umożliwienia realizacji poziomu widokowego na tej kondygnacji. Wymiary przeszklonej powierzchni wynoszą 2,5 na 2,5 m. Na poziomie tarasu, z przeszklonymi tarczami zegarowymi, może przebywać do 40 osób. Wwozić je będzie winda, która jednorazowo może zabrać do 13 osób.

IX kondygnacja – 38,01 m; poziom tarasu widokowego (37,97 m).

Strop nad oktogonem i hełmem wieży (X kondygnacja) znajduje się na wysokości 41,36 metra. Hełm o wysokości 16,27 metra ma konstrukcję stalową, obitą drewnem i pokrytą miedzianą blachą grubości 0,6 mm. Na iglicy hełmu zamontowana jest miedziana kula oraz chorągiewka z napisem „Świdnica 2012” i gwiazda. Elementy tworzące detale hełmu (balustrady, koronki) wykonane są także z blachy miedzianej-patynowanej podobnie, jak wszystkie parapety zewnętrzne, okapy, gzymsy i inne obróbki blacharskie.

Ściany wieży zaprojektowano jako żelbetowe, grubości 20 cm, ocieplone od zewnątrz wełną mineralną grubości 15 cm i otynkowane (tynk mineralny, barwiony w masie, w kolorze piaskowym). Ze względu na żelbetową konstrukcję ścian i stropów nie zdecydowano się na wtórne umieszczenie w nowej konstrukcji nielicznych fragmentów starej kamieniarki wieży, która razem z innymi pamiątkami po zawalonej budowli będzie systematycznie eksponowana w pomieszczeniach wystawienniczych nowego obiektu.

Fragmenty elewacji, narożników, rzygaczy, pinakli, gzymsów i balustrad, wykonane są z piaskowca. Z tego ostatniego (na konstrukcji żelbetowej) wykonana jest także kamienna balustrada tarasu widokowego. Wieża jest wyposażona w klimatyzację i wentylację, systemy przeciwpożarowe Budynek posadowiony jest na płycie fundamentowej, a ta z kolej na palach fundamentowych.

Komunikację pionową w wieży zapewnia dźwig osobowy (winda), która porusza się w szybie o wymiarach wewnętrznych 165x267 pomiędzy II kondygnacją a VIII kondygnacją (poziom przeźroczystych tarcz zegarowych). Komunikację na poziom tarasu widokowego zapewniają schody. W całej wieży, na przestrzeni od II do IX kondygnacji, jest ich łącznie 169.

Wieża jest doskonale widoczna dzięki systemowi iluminacji, przygotowanemu we współpracy z firmą Philips Lighting Polska. Oprócz tradycyjnej iluminacji zamontowany również został nowoczesny system rzutników, umieszczonych na tarasie widokowym, dzięki którym można wyświetlać ruchome obrazy podczas imprez miejskich, czy też innych uroczystości.

Istotnym determinantem przy projektowaniu wieży była konieczność zachowania gotyckiego łęku w przyziemiu, co uniemożliwiało umiejscowienie tu wejścia do niej. Celem rozwiązania systemu poprawnej komunikacji w budynku wieży, konieczne stało się zaprojektowanie pawilonu wejściowego. Stanowi on trzykondygnacyjną strefę wejściową do wieży ratuszowej. Potrzeba istnienia takiej strefy wynikła z faktu, że w obrysie wieży nie można było ani klatki schodowej, ani windy sprowadzić do poziomu gruntu, gdyż cały obrys zajęty jest przez zachowany gotycki łęk. Budynek wejściowy został zlokalizowany został wzdłuż ul. Wewnętrznej, w miejscu rozebranych w 1966 roku kamienic. Pawilon wejściowy został zaprojektowany, jako trzykondygnacyjny, podpiwniczony budynek, kryty dwuspadowym dachem o kącie nachylenia zgodnym z kątami dachów na sąsiadujących budynkach – Teatru Miejskiego i Muzeum Dawnego Kupiectwa i pokrytym dachówką. Konstrukcja ścian nośnych budynku jest podobnie jak w przypadku wieży żelbetowa.

Wysokość budynku wynosi 14,80 m i sięga trzeciej kondygnacji wieży ratuszowej. Jest jednak niewidoczny z zewnątrz bloku śródrynkowego. W podstawie budynek ma kształt prostokąta o wymiarach 10,40x8,50 m.

W holu wejściowym na poziomie parteru zlokalizowano punkt informacji turystycznej, z miejscami dla turystów oczekujących na zwiedzanie wieży. Na dwóch kolejnych kondygnacjach, łączących budynek pawilonu wejściowego z wieżą, budynkiem Muzeum Dawnego Kupiectwa i Teatru Miejskiego zaprojektowano powierzchnie wystawiennicze. W pawilonie znajdują się pomieszczenia na toalety publiczne, zakryte boksy na pojemniki na śmieci dla firm mających siedziby w otoczeniu wieży, hol recepcyjny, pomieszczenia na ekspozycje historyczne oraz ok. 150 metrów wolnej powierzchni na II piętrze, na których w przyszłości można będzie umiejscowić kawiarnię lub restaurację. Pomieszczenia techniczne są również w przyziemiu łącznika pomiędzy wieżą, a budynkiem muzeum.

Komunikacja pionowa w budynku wejściowym odbywa się za pomocą klatki schodowej i windy, która z poziomu przyziemia połączyła wszystkie kondygnacje tego budynku, doprowadzając użytkowników do II piętra wieży. Elewacje pawilonu wejściowego zaprojektowano z płyt kamiennych z piaskowca naturalnego, w kolorze odpowiadającym kolorystyce wieży ratuszowej. Czołowa oraz część bocznych elewacji budynku wejściowego jest w dużym stopniu przeszklona.

Wszystkie poziomy użytkowe budynku wejściowego i wieży (do poziomu tarcz zegarowych (8 kondygnacja) są dostępne dla osób niepełnosprawnych.

Restytucja wieży ratuszowej obejmowała również zagospodarowanie dziedzińca wewnętrznego bloku śródrynkowego wraz z niezbędną infrastrukturą w zakresie przyłączy. Otwarto arkadowe przejście pod budynkiem Teatru Miejskiego w kierunku południowej części Rynku. Nawierzchnie dziedzińca o powierzchni 450 m2 i lapidarium o powierzchni 152 m2 są wykonane z kamienia naturalnego, z zaznaczeniem podziałów funkcjonalnych oraz historycznych miejsc, np. dawnych sukiennic.

Źródło: Andrzej Dobkiewicz „Odbudowa wieży ratuszowej”, „Rocznik świdnicki 2011”.